دارو باید نشانه‌ی زندگی و امید باشد، نه ابزار سیاست‌ورزی. اما در سال‌های اخیر، شاهد سیاسی شدن دارو در ایران بوده‌ایم؛ پدیده‌ای که سلامت مردم را به‌طور مستقیم تحت تأثیر قرار داده است. تصمیم‌های اقتصادی و جناحی، از تخصیص ارز دارویی گرفته تا انتخاب برندهای وارداتی، همه در خدمت منافع گروه‌های خاص قرار گرفته‌اند.
تادنا هلث در این مقاله بررسی می‌کند که چگونه تأثیر سیاست بر دارو باعث شکل‌گیری بحران دارو در ایران شده و چرا مردم بیش از همیشه نیاز به آگاهی دارند.
دارو؛ از درمان تا ابزار سیاسی
در یک نظام سلامت واقعی، تصمیم درباره دارو باید علمی و شفاف باشد. اما در ایران، دارو دیگر صرفاً وسیله‌ای برای درمان نیست؛ بلکه بخشی از بازی قدرت است.
وقتی منافع سیاسی بر تصمیمات دارویی سایه می‌افکند، دارو از مسیر علمی خود خارج می‌شود. گاهی یک داروی حیاتی ماه‌ها در انبار می‌ماند، چون بودجه‌اش در اولویت سیاسی نیست، اما داروهای پر‌سود و تبلیغاتی به سرعت وارد بازار می‌شوند.
این همان سیاسی شدن دارو است؛ جایی که به‌جای نجات جان مردم، رقابت‌های پشت پرده تعیین می‌کنند چه چیزی در قفسه داروخانه‌ها باشد.
بحران دارو در ایران؛ نتیجه تصمیمات غیربهداشتی
امروز بسیاری از خانواده‌ها با واقعیتی تلخ روبه‌رو هستند: داروهایی که باید در دسترس همه باشند، به کالایی لوکس تبدیل شده‌اند.
افزایش نرخ ارز، تخصیص ناعادلانه بودجه، و وابستگی شدید به واردات مواد اولیه، همه عواملی‌اند که بحران دارو در ایران را رقم زده‌اند.
اما ریشه اصلی بحران نه در کمبود منابع، بلکه در نبود شفافیت است. وقتی سیاست‌گذاران به جای متخصصان سلامت تصمیم می‌گیرند، نتیجه، بازار سیاه دارو، قاچاق، و درمان‌های تقلبی خواهد بود.
تادنا هلث بارها هشدار داده است که بحران دارو در ایران بیش از آنکه فنی یا اقتصادی باشد، یک بحران سیاسی است.
ارز دارویی و سیاست‌زدگی پنهان
یکی از نشانه‌های بارز سیاسی شدن دارو، نحوه تخصیص ارز دارویی است.
دولت‌ها با نیت کنترل قیمت دارو، ارز ترجیحی اختصاص می‌دهند؛ اما در عمل، بخش زیادی از این بودجه به مسیرهای غیرشفاف و غیرمرتبط منحرف می‌شود.
نتیجه این تصمیم‌ها، کمبود داروهای حیاتی و افزایش داروهای غیرضروری است.
فساد ساختاری در واردات دارو باعث شده گروهی خاص از رانت بهره‌مند شوند، در حالی که بیماران واقعی در صف داروخانه‌ها سرگردان می‌مانند.
تأثیر سیاست بر دارو؛ از تصمیم تا جان مردم
سیاست در ذات خود می‌تواند مسیر سلامت را تعیین کند، اما زمانی خطرناک می‌شود که علم و وجدان از آن حذف شوند.
تأثیر سیاست بر دارو در ایران امروز، نه‌تنها در قیمت‌ها بلکه در کیفیت داروها، اولویت واردات، و حتی تبلیغات آشکار است.
داروهایی که پشت حمایت‌های سیاسی پنهان شده‌اند، بدون بررسی‌های علمی کافی به بازار می‌آیند. در مقابل، داروهای مؤثر و ایمن، قربانی ناهماهنگی و بوروکراسی می‌شوند.
این یعنی جان مردم، به جای آنکه در دستان پزشکان باشد، در دستان تصمیم‌گیران سیاسی است.
نقش آگاهی در برابر سیاسی شدن دارو
در این شرایط، مردم باید بدانند که آگاهی می‌تواند قوی‌تر از هر سیاستی عمل کند.
تادنا هلث به عنوان رسانه‌ای مستقل، هدفش فروش دارو نیست، بلکه آگاه‌سازی مردم درباره سیاست‌های دارویی است.
با شناخت درست از واقعیت‌های پشت بازار دارو، می‌توان از فریب تبلیغات، شایعات علمی و سیاست‌های پشت پرده دوری کرد.
هر شهروند آگاه، یک سد در برابر فساد و تصمیمات غیرعلمی است.
جمع‌بندی
سیاسی شدن دارو نه فقط یک خطای مدیریتی، بلکه تهدیدی برای امنیت سلامت کشور است.
تا زمانی که سیاست بر علم غلبه داشته باشد، بحران دارو در ایران ادامه خواهد داشت.
اما امید آنجاست که با افزایش سطح آگاهی عمومی و مطالبه‌گری اجتماعی، تصمیم‌گیران ناچار شوند سلامت مردم را بالاتر از منافع سیاسی قرار دهند.
تادنا هلث بر این باور است که شفافیت، آموزش و نظارت مردمی تنها راه نجات از چرخه خطرناک تأثیر سیاست بر دارو است.